Nafi Atuf Kansu   

(d.1890 Mekke – ö.1949 Ankara)  

       1890 yılında babası doktor Aziz Emin Paşa‘nın vazifesi nedeniyle

bulunduğu Mekke‘de doğan Kansu, ilk, orta ve lise  tahsilini  Edirne‘de

tamamlamıştır. Edirne Mülki İdadisinden  1906 yılında  mezun olan Nafi

bey aynı yıl giriş sınavını  kazanarak İstanbul‘da Mülkiye Mektebi(Siyasal

Bilgiler  Fakültesi)’ne  kaydoldu ve Mülkiye’yi 1910 yılında pekiyi derece ile

 bitirdikten sonra  Edirne’ye Maiyet Memuru olarak tayin edilmiştir. Bu

vazife ile birlikte  Edirne Nimet-i Hürriyet Mektebinde(İttihat  Terakki

Mektebi) müdürlük ve  öğretmenlik görevine de devam eden Nafi bey fikir  

adamı olarak eğitim alanında gelişimi  ve yenileşmeyi savunmasının yanı

sıra bu görüşünü savunan dergiler çıkarmıştır.

        Eğitim akımları ve düşüncelerine  ilk yer veren önemli dergilerden birisi

olan  Say ve Tetebbü (Emek ve Araştırma) adlı dergi Nafi Atuf bey ile Mehmet

Vehbi bey tarafından  Edirne’de yayınlanmaya başlanmıştır. 1912 yılında

Edirne’nin Bulgar işgalinde ailesini İstanbul’a gönderip Kaleiçinde bulunan

Askeri Hastanenin  Müdürlüğünü, işgal sonrasında ise bir müddet Edirne

Erkek Öğretmen Okulu  Müdürlüğünü de ifa  etmiştir.

        1914  yılında İstanbul‘da bir müddet Darüşşafaka‘da  Müdür Yardımcılığı  ve öğretmenlik yapmaya başladıktan sonra aynı yıl Bursa Öğretmen Okulu’na  müdür olarak tayin  edilmiştir. 1912 de Edirne’de izcilikle ilgili  başladığı ve bu alanda ilk  sayılabilecek çalışmalarına Bursa’da da Uludağ kamplarına önderlik ederek devam  etti. 1915 yılında İstanbul’da, İstanbul  Erkek Öğretmen Okulu Md. yardımcılığı  ve Kız Öğretmen Okulu  öğretmenliklerini ifa ettikten sonra bir yıl müddetle ikinci kez Bursa’da,  Kız Sanayi Darüleytamı’nda Müdür olarak görev alır. Bu  tarihlerde Nafi bey ve eğitimci arkadaşlarıyla birlikte İstanbul’da  çıkarttıkları Muallim  Dergisi’de eğitim alanında önemli araştırma ve yazılara  kaynak olur. Bu  dergide, Nafi Atuf’un eşi ile birlikte bulunduğu Bursa’da, Bursa  Öğretmen Okulu Müdürlüğü sırasında yaptığı ve ülkemizde ilk sayılabilecek öğrenciler kapsamında "Büyüme Araştırması" yayınlanmıştır. Kansu, 1918  yılından  İstanbul’un işgaline kadar İstanbul Kadıköy Erkek  Darüleytam(Öksüz Yurdu)  Md.lüğünü yürütmüştür.

        Kurtuluş Savaşı  hareketinin varlığını duydu ve  çökmekte olan Osmanlı  İmparatorluğu‘nun payitahtından Milli  Mücadeleye katılmak üzere 1921  yılının ilk günlerinde Ankara‘ya  geldi. Ankara’da Hakimiyet-i  Milliye Gazetesi Yazı İşleri  Müdürlüğü ile başlayan görevlerine genelde  mücadelenin eğitim cephesinde  yoğunlaşan Nafi Atuf Kansu, Ankara  Atatürk Lisesi ve Kayseri Lisesi  Müdürlüğü, Orta Öğretim Genel Müdürlüğü ve  1924 den itibaren üstlendiği Maarif  Vekaleti (Milli Eğitim Bakanlığı) Müsteşarlığı ile devam etti. 1924 ve 1927  yılları arasında ifa ettiği  Maarif Müsteşarlığı, Cumhuriyet tarihinin ilk Eğitim  Müsteşarlığı olarak  önem arz etmektedir. 1927 seçimleri ile Maarif Vekaleti  Müsteşarlığı’ndan  siyasete geçen Kansu, TBMM’nin 8. Dönemi dahil olmak üzere  aralıksız 22  yıl, 1949 yılında Kırklareli Milletvekili olarak vefatına kadar  devam  etmiştir. Sırasıyla 1927-1949 yılları arasında 3., 4. ve 5. Dönemlerde Erzurum, 6. Dönemde Giresun ve 7. ve 8. Dönemlerde ise Kırklareli’nden   milletvekili olarak Meclis çalışmalarına katılmıştır. TBMM tarafından Nafi Atuf Kansu’ya 1927 yılında “Mücadele-i Milliye'de asari hamaset ve fedakarisinden” dolayı İstiklal Madalyası  verilmiştir.

         1928 yılında  Atatürk tavsiyeleri ve himayelerinde kurulan Türk Maarif  Cemiyeti’nin(Türk Eğitim Derneği) bizzat kuruluşunda çalışan  Kansu, 1928 den 1935  yılına kadar 2 dönem bu derneğin Başkanlığını da yapmıştır.  Nafi Atuf Kansu, 28 Ekim 1949 tarihinde, 59 yaşında iken Ankara’da vefat  etmiştir.

        1932 yılında  gerçekleşen açılışından itibaren uzun süre idareciliğini   yaptığı Halkevleri teşkilatı onun zamanında çok gelişmiş  ve  büyümüştür. Ankara Halkevi Başkanlığında bulunan Nafi Atuf Kansu,   Halkevlerinin yayın organı Ülkü Dergisinde de yöneticilik yaparak  birçok  sayıya yazılarıyla emeğini katmış ve derginin düzenli çıkması ve  yaygınlaşması  için basımından dağıtımına kadar birçok konuda özveri ile  çalışmıştır.

        Neşriyatında  bizzat görev aldığı Say ve Tetebbü, Muallim gibi mesleki  dergilerin  yanında Türk Yurdu, Terbiye, Ülkü, Yücel, Hayat gibi dergilerde  eğitim,  ahlak meseleleri ve kültür politikaları konusunda birçok yazı ve   makaleleri  bulunmaktadır.

        1938 den 1947  yılına kadar Parti Yönetim Kurulu Üyesi ve 1944-1947 yılları arasında CHP Genel Sekreterliği Yardımcılığı ve Genel  Sekreterlik  görevlerinde de bulunan Kansu, bir öğretmen olarak ise Türk  Eğitim alanına şu eserleri bırakmıştır.

-Yeni Mektepde - Edmond Demolins'den (1912)
-Vatanım Coğrafyası (1914)
-Frobel (1914)
-Fenn-i Terbiye Tarihi (1916)
-Tolstoy-İptidai Muallimi (1919)
-Pedagoji tarihi (1929)
-Türkiye Maarif Tarihi Hakkında Bir Deneme-2 Cilt (1931-1932)
-Türklerin Terbiyeye Hizmetleri (1932)
-İlk  Kültür İzleri ve Nakil Vasıtaları (1933)